Ocet jabłkowy – czy rzeczywiście jest zdrowy?

Ocet jabłkowy – jak przygotować?

Ocet jabłkowy jest niezwykle prosty w przygotowaniu. Wystarczy zalać 1,5 kg pokrojonych jabłek 1,5 l przegotowanej ciepłej wody z dodatkiem dwóch łyżek cukru. Najlepiej robić to w szklanym, wyparzonym naczyniu. Następnie należy nakryć je gazą i pozostawić do momentu, aż woda przestanie się pienić. Po tym czasie należy przecedzić ciecz i przelać ją do mniejszych, szklanych i wcześniej wyparzonych naczyń. Cały proces produkcji octu jabłkowego opiera się na fermentacji. Powstają wtedy znaczne ilości kwasu octowego, który stanowi główny komponent octu jabłkowego.

Zastosowanie octu jabłkowego w kuchni

Ocet jabłkowy stosuje się przede wszystkim jako składnik dressingu do sałatek. Można użyć go także do sporządzenia marynaty do pieczonych warzyw. Jego wykorzystanie kulinarne jest nieco ograniczone, jednak kuchnia nie jest jedynym miejscem jego zastosowania.
Ocet jabłkowy świetnie sprawdza się jako środek czyszczący. W nierozcieńczonej postaci można wykorzystać do czyszczenia kamienia w łazience.

Ocet jabłkowy – lekarstwo na wszystko

Ponad wszystkie wyżej wymienione zalety niektórzy przypisują mu dodatkowo zbawienny wpływ na zdrowie. Ile w tym prawdy? Wbrew informacjom, które można odnaleźć w internecie, ocet jabłkowy nie jest źródłem żadnego z pierwiastków czy witamin. Wręcz przeciwnie – zgodnie z danymi z bazy United States Department of Agriculture nie zawiera ich praktycznie wcale.

Nie zmienia to jednak faktu, że dzięki wysokiej zawartości kwasu octowego może przyczyniać się do lepszego wchłaniania niektórych składników z żywności. Zwolennicy octu jabłkowego propagują, by przed każdym posiłkiem wypić łyżkę octu rozcieńczoną w szklance wody. Biorąc pod uwagę działanie nasilające wchłanianie niektórych pierwiastków z żywności, może mieć to pewne uzasadnienie.

Nie należy jednak ufać we wszystko, co mówi się o tym produkcie. Na różnego rodzaju blogach można natknąć się na treści informujące o tym, że ocet jabłkowy wspomaga odchudzanie czy chroni przed wystąpieniem alergii. Powyższe hipotezy nie zostały póki co poparte wynikami żadnego badania naukowego.

Dieta octowa

Na czym polega dieta octowa i jakie korzyści zdaniem autorów może nam przynieść jej stosowanie? Główną zasadą diety octowej jest po prostu włączenie do codziennego jadłospisu szklanki wody z łyżką octu jabłkowego. Taką miksturę należy wypijać 3 razy dziennie przed każdym posiłkiem. Oprócz tego w ciągu dnia zaleca się spożywanie 5 posiłków oraz zwiększenie aktywności fizycznej. Bez wątpienia sama aktywność fizyczna i regularność posiłków mogą przynieść pożądany efekt w postaci utraty masy ciała.

Jedno badanie, w którym wykazano utratę masy ciała u osób, które włączyły ocet jabłkowy do swojego menu, niestety nie wystarczy, aby wydać jednoznaczną opinię.

Ocet jabłkowy a układ krążenia

Często spotykane jest także twierdzenie, że ocet jabłkowy może wpłynąć korzystnie na układ krążenia. Rzeczywiście istnieje prawdopodobieństwo, że oddziałuje on na układ sercowo-naczyniowy. W badaniach z udziałem szczurów wykazano, że ocet jabłkowy może mieć właściwości obniżające stężenie cholesterolu oraz wartość ciśnienia tętniczego krwi. Niestety, wyników takich eksperymentów nie możemy przekładać bezpośrednio na ludzi. Na ten moment nie posiadamy wystarczających informacji na ten temat.

Ocet jabłkowy a cukrzyca

W kontekście tego schorzenia posiadamy już więcej danych, jednak pozostają one w sprzeczności ze sobą. W jednym z nich oceniano stężenie glukozy i efektywność działania insuliny po spożyciu posiłku u osób, które wcześniej wypiły porcję octu jabłkowego. U wszystkich w porównaniu do placebo wykazano lepszą glikemię.

Z kolei w innym badaniu wpicie 1 łyżki octu jabłkowego przed snem poprawiło wartości stężenia glukozy na czczo. Istnieją pewne hipotezy tłumaczące, dlaczego ocet jabłkowy miałby wykazywać takie działanie. Przypuszcza się, że ma na to wpływ zawartość kwasu octowego, który może wpływać na zwolnienie tempa opróżniania żołądka. Dzięki temu treść pokarmowa jest trawiona i wchłaniana zdecydowanie wolniej.

Takie działanie wykazano w pewnym badaniu eksperymentalnym, gdzie u osób przyjmujących ocet opróżnianie żołądka po wysokowęglowodanowym posiłku było znacznie spowolnione. Wciąż istnieje jednak zbyt mało dowodów na skuteczność tego produktu w zapobieganiu czy leczeniu cukrzycy, aby móc rutynowo zalecić taką praktykę.

Kto powinien unikać octu jabłkowego?

W związku ze spowolnieniem opróżniania żołądka octu jabłkowego powinny unikać osoby cierpiące na gastroparezę. Gastorpareza to właśnie zaburzenia motoryki żołądka wynikające najczęściej z uszkodzenia nerwów. Najczęstszą jej przyczyną jest cukrzyca, a dokładniej jej powikłanie w postaci neuropatii.
Przy zażywaniu octu jabłkowego należy mieć na uwadze jego wysoką kwasowość. W związku z tym zawsze należy rozcieńczać go z wodą. W przeciwnym wypadku może dojść do uszkodzenia szkliwa zębów czy błony śluzowej przełyku. Należy być szczególnie ostrożnym, kiedy przyjmuje się leki. Ocet jabłkowy potencjalnie może zaburzać działanie diuretyków, środków przeczyszczających i leków na cukrzycę.

Trudno wystawić opinię i opowiedzieć się jednoznacznie za lub przeciw stosowaniu octu jabłkowego. Brak danych w tym zakresie uniemożliwia nam wykorzystanie go jako środka wspomagającego zdrowie. Nie zmienia to faktu, że doniesienia o jego korzystnych właściwościach są przekazywane od wielu pokoleń. Być może okaże się, że oprócz kwasu octowego są w nim zawarte jeszcze inne związki, do tej pory niezidentyfikowane.

Ocet jabłkowy a ryzyko nowotworu

Ocet jabłkowy w badaniach laboratoryjnych wykazał właściwości niszczące i hamujące wzrost komórek nowotworowych. Budzi to nadzieję, choć nie ma to póki co żadnego przełożenia na ludzkie zdrowie. Wyniki badań przeprowadzonych na ludziach są sprzeczne.

W jednym z nich zaobserwowano odwrotną zależność pomiędzy spożywaniem octu jabłkowego, a ryzykiem wystąpienia raka przełyku. W innym z kolei wykazano negatywny wpływ zwiększający ryzyko wystąpienia nowotworu pęcherza.

Pić czy nie pić?

Ocet jabłkowy spożywany w małych ilościach w postaci rozcieńczonej nie wydaje się stwarzać żadnego ryzyka dla zdrowia. Niemniej jednak, brak mocnych dowodów na jego korzystne oddziaływanie sprawia, że nie może być rekomendowany przez specjalistów. Być może zmieni się to w niedalekiej przyszłości.

Paulina Hetwer
Dietetyk kliniczny

Bibliografia
Maciąg A., Ocet jabłkowy, http://agnieszkamaciag.pl/ocet-jablkowy/ (20.10.2017).
Peloso E., Apple cider vinegar for diabetes: limited evidence, potential risks, „Pharmacy Today” 2016, 22(2), 18.
Johnston C.S., Kim C.M., Buller A.J., Vinegar improves insulin sensitivity to a high-carbohydrate meal in subjects with insulin resistance or type 2 diabetes, „Diabetes Care” 2004, 27(1), 281–282.
Fushimi T et al., Dietary acetic acid reduces serum cholesterol and triacylglycerols in rats fed a cholesterol-rich diet, „British Journal of Nutrition” 2006, 95(5), 916–924.
Kondo S et al., Antihypertensive effects of acetic acid and vinegar on spontaneously hypertensive rats, „Bioscience, Biotechnology, and Biochemistry” 2001, 65(12), 2690–2694.